زن در طول تاریخ مظلوم بوده و با تحقیر به او نگریسته شده است، لکن حضرت امام خمینی به این قشر عظیم جامعه بها داد و دیدگاه اسلام ناب محمدی را درباره زن، بیان داشت. حضرت امام پرده از چهره فریب جاهلیت قرن بیستم، برگرفت و یاوههای استعمارگران را درباره زن، نقش بر آب کرد و دغلبازان شهوت پرست را، رسوا ساخت. و به فریادرسی این موجود مظلوم شتافت و این گوهر گرانبها را که لابلای خزهها و تبلیغات دروغین دشمنان انسانیت گم شده بود، به صحنه آورد و به زن آنچنان درک و آگاهی درستی از نقش و مسئولیت، بخشید که تجلی و بروز ان را در احیای هویت زن مسلمان در انقلاب اسلامی شاهدیم.

این تلقی از زن بود که علیرغم حضور و وجود سنتهای متحجرانه که در هیأت وفاداری به اسلام ظاهر شده بود، زنان را آنچنان به صحنه کشید که از سوی خبرگزاریها و ناظران و تحلیلگران، «انقلاب اسلامی» بعضاً به انقلاب «چادرها» لقب گرفت. زن در دیدگاه بنیانگذار جمهوری اسلامی مقامی والا و سیمایی ملکوتی یافت که میتواند سرچشمه خیرات باشد و مردان بزرگی را در دامن خود تربیت کند. او به عنوان «مربی جامعه»، «سرچشمه خیرات»، «جلوهگاه عظمت الهی» معرفی شد. وجوب دفاع از مملکت اسلامی امام خمینی در مورد حکم جهاد زنان و لزوم جهاد برای این قشر از مردم ایران اینگونه بیان میفرمایند: «من امیدوارم که شما (خواهران) هم در میدان تحصیل که یکی از امور مهمه است مجاهده کنید و هم در میدان دفاع از اسلام، این از مهماتی است که بر هر مردی و بر هر زنی، بر هر کوچک و بزرگی جزء واجبات است.

دفاع از اسلام، دفاع از کشور اسلامی. احدی از علمای اسلام،احدی از اشخاصی که در اسلام زندگی کردهاند و مسلم هستند در این جهت اختلاف ندارند که این واجب است. آن چیزی که محل حرف و صحبت است قضیه جهاد اولی است، آن بر زن واجب نیست، اما دفاع از حریم خودش، از کشور خودش، از زندگی خودش، از مال خودش و از اسلام، دفاع بر همه واجب است.» و در جای دیگر در مورر این مهم فرمودهاند: «مسأله، مسأله یک حکومت نیست، مسأله، مسأله یک جنبه نیست، مسأله، مسأله اسلام است. مسأله اسلام یعنی بر زن و مرد این کشور واجب است که دفاع کنند، هر کس به اندازهای که میتواند باید دفاع بکند و این دفاع را باید تعقیب بکنیم تا انشاءالله به پیروزیهایی که خدای تبارک و تعالی میخواهد، برسیم.» علت حضور زنان در صحنه جهاد و شهادت دومین مسألهای که مورد بررسی قرار میدهیم، مسأله علت حضور زنان در صحنه جهاد و شهادت است که یکی از مسائل مهم در امر جهاد و شهادت است، اینکه چرا مردم بخصوص زنها وارد میدان مجاهده میشوند: امام خمینی اسلام و قرآن را از علل آن برشمردهاند و فرمودهاند: «خانمها برای اینه یک چیزی مثلاً دستشان بیاید یا فرض کنید صاحب منصب شوند نمیآیند بیرون خودشان و بچههایشان را به کشتن بدهند.

این اسلام و قرآن است که خانمها را بیرون آورده است و همدوش مردها بله جلوتر از مردها وارد صحنه سیاست کرده.» و یکی از مسائل مهم در امر نهراسیدن از شهادت را نور ایمان ذکر کردهاند و فرمودهاند: «این معجزه است که خانمها را در مقابل تانک و توپ، در مقابل مسلسلها، در مقابل توپها و تانکها برقرار کرده. و از هیچ چیز نهراسیدند. این نور قرآن و اسلام استکه در دلهای شما و در قلوب همه ملت ایران جلوه کرده است. این نور ایمان است که شما خانمها از شهادت میهراسید.» و بدین ترتیب مشخص شد آنچه زنها را به میدان مجاهده آورده است نور ایمان و اسلام و قرآن است بنابراین این زنان با ایمان بودند که با تأسی به قرآن و اسلام به مجاهده علیه باطل مشغول و قیام برای خدا را به انجام رساندند.

حضور زنان صدر اسلام در عرصه جهاد از مسائلی که باید مورد توجه واقع شود این است که برخلاف عدهای که اسلام و حکومت اسلامی را موجب ماندن زنها در محفظهها میدانند و عقیده دارند که در حکومت اسلامی زن را در اتاقی میکنند و درش را قفل میکنند، امام به زنها چنان بهایی داده است که در مقابل این صحبتها موضع میگیرند و میفرماید: «اینها میترساند شما را از حکومت اسلامی، میگویند اگر حکومت اسلامی باشد زنها را میکند توی یک اتاق و درش را قفل میکنند تا آخر توی آن اتاق باشید زنها در صدر اسلام جنگ میرفتند، بیشتر آنها در طول جنگ بودند برای مداوای زخمیها.» و زنان صدر اسلام را به عنوان مجاهدانی در صحنه جهاد یادآوری میکنند و میفرمایند: «زنان در صدر اسلام با مردان در جنگها شرکت میکردند. ما میبینیم و دیدیم که زنان همدوش مردان بلکه جلوتر ازآنان در صف قتال ایستادند و خود و بچههای خود و جوانان خودشان را از دست دادند و باز هم مقاومت کردند.» مشارکت فعال زنان در مراحل انقلاب زنان مسلمان ایران نقش بزرگی در پیروزی انقلاب اسلامی داشتند و در همه امور پیشتاز بودند و موجب از بین رفتن یک قدرت شیطانی در ایران شدند.

امام در این مورد میفرماید: «شما دیدید. ما دیدیم که زن در این نهضت چه کرد. تاریخ دیده است که چه زنهایی در دنیا بوده است و زن چیست. تاریخ دور (تکرار) است. ما خود دیدیم که چه زنهایی تربیت کرده است اسلام، چه زنهایی در این عصر اخیر قیام کردند و آنها که قیام کردند همین زنهای محجوب جنوب شهر، قم، و سایر بلاد اسلامی بود...، اینهایی که تربیت اسلامی داشتند خون دادند، کشته دادند، به خیابانها ریختند، نهضت را پیروز کردند، ما نهضت خودمان را مدیون زنها میدانیم.» مقام معظم رهبری حضور زنان را در همه مراحل انقلاب حضوری قوی و نیرومند خواندند و پیروزی را در گرو پشتیبانی خانمها دانستند: «حضور خانمها در همه مراحل انقلاب، حضور زنده و نیرومندو قوی بود و توانستند بارهای سنگین را تحمل کنند و مصیبتهای بزرگ را از سر بگذرانند. در طول تاریخ اسلام مانند زنهای ما نادر و کمیاب بوده است، یقیناً اگر پشتیبانی و حمایت بانوان کشورمان نمیبود، در دوران جنگ و پیش از آن در همه مراحل انقلاب این پیروزیها به دست نمیآمد.» و آنجایی که خبرنگار خارجی از امام خمینی سوال کرد: مشارت فعال زنان در انقلاب چه معنایی دارد ایشان فرمودند: «زندانهای شاه از زنان شیردل و شجاع مملو است. در تظاهرات خیابانی زنان ما، بچههیا خردسال خود را به سینه فشرد، بدون ترس از تانک و توپ و مسلسل به میدان مبارزه آمدهاند.

جلسات سیاسی که زنان در شهرهای مختلف ایران به پا میکنند کم نیست. آنن نقش بسیار سازندهای را در مبارزات ایفا کردهاند.» نقش زنان در طول هشت سال دفاع مقدس زنان در طول هشت سال دفاع مقدس، حضور گستردهای داشتند، چه در جبهه و چه در پشت جبهه و این از مسائلی بود که بسیار کم دیده شده و باعث قوت نظام اسلامی بود. امام خمینی فداکاری آنها را اعجابآمیز میدانند که قلم از بیان آن عاجز و شرمسار است: «مقاومت و فداکاری این زنان بزرگ در جنگ تحمیلی آنقدر اعجازآمیز است که قلم و بیان از ذکر آن عاجز بلکه شرمسار است. اینجانب در طول این جنگ، صحنههایی از مادران و خواهران و همسران عزیزان از دست داده دیدهام که گمان ندارم در غیر این انقلاب نظیری داشته باشد و آنچه برای من یک خاطره فراموشنشدنی است، با اینکه تمام این صحنهها چنین است، ازدواج یک دختر جوان با یک پاسدار عزیز است که در جنگ هر دو دست خود را از دست داده و از هر دو چشم آسیب دیده بود. آن دختر شجاع با روحی بزرگ و سرشار از صفا و صمیمیت گفت حال که نتوانستم به جبه بروم، بگذارید با این ازدواج دین خود را به انقلاب و به دینم ادا کرده باشم. عظمت روحانی این صحنه و ارزش انسانی و نغمههای الهی آنان را، نویسندگان، شاعران، گویندگان، نقاشان، هنرپیشگان، عارفان، فلیسوفان، فقیهان و هر کس را که شماها فرض کنید، نمیتوانند بیان یا ترسیم کنند، و فداکاری و خداجویی و معنویت این دختر بزرگ را هیچ کس نمیتواند با معیارهای رایج ارزیابی کند.» حضور زنان در پشت جبهه و پشتیبانی از رزمندگان اسلام از مسائل مهمی که امام خمینی بدان اشاره داشتند،

حضور زنان در پشت جبهه و پشتیبانی از رزمندگان اسلام است که امام بزرگوارمان در این مورد فرمودهاند: «شما در تاریخ نگاه کنید از صدر اسلام تا آخر پیدا کردید یک جایی را که زنها و زنهای جوانی که حالا فرض کنید بروند سراغ جوانیشان و پیرزنش و پیرمردش، پیرزنش اینطور کوشش کند در این که پشتیبانی از ارتشش بکند و پشتیبانی از پاسدارهایش بکند، شما تا کجا اگر دارید سراغ، بگوئید ما بفهمیم.» و زنان را سربازان گمنامی خواندند که مشغول جهادند و این را یک هدیه الهی میدانند: «من وقتی در تلویزیون میبینم این بانوان محترم راکه اشتغال دارند به همراهی کردن و پشتیبانی کردن از لشکر و قوای مسلح، ارزشی برای آنها در دلم احساس میکنم که برای کس دیگری نمیتوانم این طور ارزش قائل بشوم، آنها کارهایی را که میکنند یک کارهایی است که دنبالش توقع اینکه مقامی داشته باشند یا یک پستی را اشغال کنند یا یک چیزی را از مردم خواهش کنند هیچ این مسائل نیست، بلکه سربازان گمنامی هستند که در جبههها باید گفت مشغول به جهاد هستند و ما اگر فایدهای از این جمهوری اسلامی نداشتیم، الا همین حضور ملت با همه قشرهایش در صحنه و نظارت همه قشرها در امور همه، این یک معجزهای است که هیچ جای دیگر من گمان ندارم تحقق پیدا کرده باشند، این یک هدیه الهی است که بدون اینکه دستهای بشر در آن دخالت داشته باشند،خدای تبارک و تعالی به ما اعطا فرموده است و ما باید قدر این نعمت بزرگ را بدانیم و اقتدا کنیم به این زنان و بانوان و بچههای پشت جبهه و آنهایی که در خود شهرهای مخروبه، نیمه مخروبه حاضرند. ماها باید از اینها اخلاق اسلامی و ایمان و توجه به خدا را یاد بگیریم.» نقش زنان در فداکاری مردان از مسؤولیتهای مهم و خطیر بانوان در طول نهضت اسلامی و دفاع مقدس که بر هیچ کس پوشیده نیست این است که این بانوان بودند که باعث وارد کردن دیگران به صحنه دفاع بودند: «چنانچه یک عده از زن وارد بشوند در یک محلی که محل جنگ است، علاوه بر اینکه خودشان جنگ میکنند، مردها را که یک احساسی دارند نسبت به زنها، حساسیت دارند نسبت به زنها، مردها را قوهشان را دوچندان میکنند، این طور نیست که اینها اگر بروند دفاع کنند، فقط خودشان دفاع کردهاند، خیر، دفاع کردهاند، خودشان دفاع کردهاند و دیگران را هم به دفاع وارد کردهاند... بنابراین پیشقدم شدن شما در همه مسائل من جمله مسائل دفاعی، مسائل جهاد، مسائل کمک کردن به جبهه‌ها، وارد شدن در هر طریقهای اسباب این میشود که مردها بیشتر وارد بشوند، مردها هم قویتر بشوند.» مقام معظم رهبری در مورد این مسئولیت مهم زنان که پشتوانه حرکت مردها بودند میفرمایند: «زنان کشور ما، در طول انقلاب پشتوانه حرکت مردها بودند،اگر احساسات و ایمان قوی زنها نبود، شاید بسیاری از مردهای ما این قدرت را پیدا نمیکردند که در میدانهای سخت مبارزات گوناگون حضور داشته باشند، امروز هم همان مسئولیت بر دوش خانمهاست.» و نقش زنان را در انقلاب به طور مستقیم و غیرمستقیم، نقش اول میدانند: «اگر زنان به انقلاب نپیوسته بودند، انقلاب پیروز نمیشد، جوانان برای پیوستن به صفوف انقلاب از خانهها بیرون نمیآمدند، مادرانشان نمیگذاشتند، یا حداقل آنها را تشویق نمیکردند اگر زنان دل در گرو انقلاب نداشتند، مردان این طور آزادانه در صفوف انقلاب جانفشانی نمیکردند. نقش زنان در انقلاب، هم به طور مستقیم و هم به طور غیرمستقیم نقش برجسته و مجموعاً نقش اول است، در جنگ هم همینطور بود.

شهادت و روحیه شهادتطلبی بانوان به عنوان آخرین مطلب، سخنان امام را فراروی خویش قرار میدهیم و با الهامگیری از آنها مسأله شهادت و روحیه شهادت طلبی بانوان را بیان میکنیم. امام خمینی در مورد شهادتطلبی بانوان میفرماید: «از آن وقتی ک این نهضت شروع شد مکرر هر چند روز یک مرتبه، زنان و مردان میآمدند پیش من و اصرار میکردند شما دعا کنید تا شهید بشویم، من دعا میکنم که شما موفق بشوید ثواب شهادت داشته باشید، برای اسلام خدمت کنید، این روحیه موجب پیشرفت است، جدیت کنید که این روحیه محفوظ باشد.» امام این روحیه را یک تحول روحی و فکری میخوانند که باعث رسیدن به پیروزی میشود: «بعضی خانمها میآیند، میگویند شما دعا کنید، شهید بشویم، بعضی از برادرها میگویند که دعا کنید ما شهید بشویم. این تحول روحی و فکری که در ملت همه طبقاتش پیدا شد، همه هم یک مطلب را دنبال کردند و آن جمهوری اسلامی، این باعث پیروزی شد برای اینکه حق بود و حق پیروز است. این را باید حفظ کنید.» و بدین ترتیب نمیتوان آنها را از صحنه خارج نمود هر چند خسارت زیادی بر آنها وارد کنند: «ملتی که عشق شهادت در دل زن و مرد و کوچک و بزرگش جوش میزند و برای شهادت، هر یک بردیگری سبقت میگیرد و از شهوات دنیایی و حیوانی گریزان بوده و عالم غیب و رفیق اعلی را باور کرده است، با این خسارت هر چند بزرگ باشد از صحنه خارج نمیشوند.» و بدین گونه است که همه برای شهادت آمادهاند: «جوانان ما همه برای شهادت آمادهاند و حاضرند، مرد و زن ما برای شهادت حاضرند.» به عنوان نتیجه بحثهایی که گذشت از سخن امام استعانت میجوییم و سخن خود را به پایان میرسانیم: «شهادت در راه خداوند چیزی نیست که بتوان آن را با سنجشهای بشری و انگیزههای عادی ارزیابی کرد و شهید در راه حق و هدف الهی را نتوان با دیدگاهامکانی به مقام والای آن پی برد که ارزش عظیم آن، معیارهای الهی و مقام والای این، دیدی ربوبی لازم دارد و نه تنها دست ما خاکنشینان از آن و این کوتاه است که افلاکیان نیز از راه یافتن به کنه آن عاجزند چه که آنها از مختصات انسان کامل است و ملکوتیان با آن مقام اسرارآمیز فاصلهها دارند. قلم اینجا رسید و سربشکست و ما بازماندگان و عقبافتادگان در آرزوی آن و این باید روزشماری کنیم و حسرت شهادت و شهید و شهیدپروران اینچنانی را، که با ایثار ثمره حیات خود عاشقانه به این شهیدان شاهد افتخار میکنند به گور ببریم، و از شجاعتهای بینظیر شهیدان و دوستان اسیر و مفقودشان و آسیبدیدگان و اشتیاق زایدالوصف اینان برای بازگشت به میدان شهادت احساس خجلت و حقارت کنیم. زنان و مردان و کودکان نمونهای که در زیر بمبارانها و از بستر بیمارستانها سرود شهادت سر میدهند و با دست و پای قطع شده بازگشت به جبهه‌های انسانساز را آرزو میکنند فوق آنچه ما تصور میکنیم و فلاسفه و عرفا به رشته تحریر در میآوردند و هنرمندان و نقاشان عرضه میکنند میباشد.

آنچه آنان با قدمهای علمی و استدلالی و عرفانی یافتهاند، اینان با قدمهای غیبی به آن رسیدهاند و آنچه آنان در لابلای کتابها و صحیفه‌ها جستجو کردهاند اینان در میدان خون و شهادت در را حق یافتهاند.»